Trang Chính
Trong bối cảnh tình hình kinh tế và thị trường dầu mỏ đầy biến động, nhiều nước trên thế giới đã tìm các loại nhiên liệu khác để thay thế. Trong đó nhiên liệu sinh học (NLSH) đang thu hút sự quan tâm rất lớn của các quốc gia do lợi ích của nhiên liệu này đối với an ninh năng lượng, môi trường và xã hội.
Xu thế phát triển NLSH
NLSH với ưu điểm nổi bật: khí thải của chúng ít độc hại hơn, hạn chế tác động gây biến đổi khí hậu đã được "chọn mặt gửi vàng" nhằm thay thế một phần hoặc toàn bộ nguồn nhiên liệu truyền thống từ dầu mỏ. Hiện nay trên thế giới, NLSH chủ yếu gồm hai dạng: ethanol sinh học và đi-ê-den sinh học. NLSH được sản xuất từ các nguyên liệu có nguồn gốc sinh học (động, thực vật) như ngũ cốc: bắp...; cây công nghiệp: mía, cây cọc rào...; chất béo của động vật: mỡ cá ba sa... Sử dụng NLSH so với xăng dầu sẽ giảm khoảng 70% khí CO2 và 30% khí độc hại do chúng chứa lượng lưu huỳnh cực nhỏ nên cháy sạch hơn. Riêng NLSH sản xuất từ mía đường giảm đến 89% khí CO2. Mặt khác, NLSH phân hủy sinh học nhanh, ít gây ô nhiễm nguồn nước và đất. Tiến sĩ Nguyễn Phú Cường, Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học công nghệ (Bộ Công thương) cho biết: Do là một dạng năng lượng tái tạo thân thiện với môi trường nên NLSH ít gây ô nhiễm môi trường hơn các loại nhiên liệu truyền thống khác. Một số loại chất thải, phụ phẩm (gỗ, dầu thải, phế thải nông nghiệp...) có thể được sử dụng làm nguyên liệu để sản xuất NLSH. Hơn thế nữa, để sản xuất NLSH cần có một lượng sinh khối lớn do đó việc thúc đẩy việc trồng các vùng cây nguyên liệu, góp phần phủ xanh đất trống, đồi núi trọc, chống xói mòn đất đai. Mặt khác, sử dụng NLSH khá thuận tiện, đơn giản, hạn chế thấp nhất chi phí thay thế hay cải tạo động cơ, giá thành lại thấp hơn các loại sản phẩm năng lượng từ nguồn nguyên liệu hóa thạch khác nên có tính hiệu quả cao.
Trong xu thế chung của thế giới, từ năm 2007, Chính phủ đã phê duyệt đề án Phát triển NLSH, một dạng năng lượng mới, tái tạo được để thay thế một phần nhiên liệu hóa thạch truyền thống, góp phần bảo đảm an ninh năng lượng và bảo vệ môi trường với mục tiêu đến năm 2015, sản lượng ethanol và dầu thực vật đạt 250 nghìn tấn, đáp ứng 1% nhu cầu xăng của cả nước; đến năm 2025 là 1,5 triệu tấn, đáp ứng 5% nhu cầu xăng của cả nước.
Tiềm năng phát triển NLSH
Mới đây, tại Phú Yên, Ban điều hành đề án của Chính phủ về phát triển NLSH do Bộ Công thương chủ trì tổ chức Hội thảo quốc tế về phát triển NLSH, các nhà khoa học đầu ngành về lĩnh vực này đều khẳng định: Vấn đề phát triển NLSH là xu thế tất yếu trong tương lai.
Hiện nay, nước ta đã có một số dự án sản xuất NLSH từ sắn, rỉ đường đang đầu tư như Nhà máy sản xuất ethanol có công suất 120 triệu lít/năm của Công ty cổ phần Ðồng Xanh được xây dựng tại Quảng Nam đã công bố lô sản phẩm đầu tiên sản xuất tại Việt Nam. Nhiều nhà máy khác đang trong giai đoạn thi công như Nhà máy sản xuất ethanol nhiên liệu Dung Quất của Công ty cổ phần nhiên liệu sinh học Dầu khí miền trung có công suất thiết kế 100 triệu lít/năm. Nhà máy sản xuất ethanol nhiên liệu Bình Phước của Tập đoàn Dầu khí quốc gia Việt Nam (PVN) liên doanh với ITOCHU (Nhật Bản), công suất 100 triệu lít/năm. Tại miền bắc, Công ty cổ phần Hóa dầu và NLSH Dầu khí thuộc PVN đã khởi công xây dựng nhà máy sản xuất nhiên liệu ethanol tại tỉnh Phú Thọ với công suất 100 nghìn m3/năm. Bên cạnh đó, nước ta cũng đã có hai nhà máy sản xuất đi-ê-den sinh học từ mỡ cá tại TP Cần Thơ và tỉnh An Giang với tổng công suất 80 tấn/ngày. Theo đánh giá của Bộ Công thương, ngành công nghiệp NLSH Việt Nam đang tăng tốc nhanh. Theo kế hoạch, đến năm 2011, cả nước sẽ có 5 nhà máy sản xuất ethanol nhiên liệu đi vào hoạt động với tổng công suất 365.000 tấn/năm đủ để pha chế 7,3 triệu tấn xăng E5, vượt chỉ tiêu của đề án Chính phủ đề ra.
Tiến sĩ Lê Việt Nga, thành viên Văn phòng Ban điều hành đề án phát triển NLSH, cho biết: Qua khảo sát thực tế tại Phú Yên và các tỉnh miền trung, có thể khẳng định rằng, vùng đất này có tiềm năng rất lớn và đầy đủ các điều kiện nói trên để có thể đầu tư sản xuất loại nhiên liệu sạch này với ba yếu tố "thiên thời, địa lợi, nhân hòa". Riêng tại Phú Yên đang sẵn có một vùng nguyên liệu rất dồi dào để phục vụ cho ngành công nghiệp NLSH. Ðó là mía, sắn, rỉ đường với diện tích và sản lượng lớn đủ sức để phục vụ một nhà máy có quy mô lớn. Bên cạnh đó, Phú Yên cũng như các tỉnh miền trung còn một số lớn diện tích đất nông nghiệp đồi núi cằn cỗi có thể phát triển những cây trồng làm nguyên liệu cho sản xuất NLSH như cây cao lương ngọt, cây cọc rào...
Một số doanh nghiệp trong tỉnh cũng đã nhận ra nguồn lợi từ sản xuất NLSH phục vụ cho sản xuất như Nhà máy đường Tuy Hòa, Nhà máy đường Sơn Hòa, Nhà máy tinh bột sắn Sông Hinh. Tổng Giám đốc Công ty TNHH công nghiệp KCP Việt Nam, R.Xu-bai cho biết: Công ty đang lập kế hoạch đầu tư Nhà máy sản xuất ethanol dự kiến đi vào sản xuất trong năm 2011, sử dụng nguyên liệu từ mật rỉ đường hoặc mía nước thứ 2 với độ brix thấp lấy từ khâu ép trong quá trình sản xuất đường. Hoạt động của nhà máy sản xuất ethanol trong vụ sản xuất đường sẽ giảm gánh nặng về vốn đầu tư, giảm bớt rủi ro một khi giá cả xuống thấp trong thời gian nghỉ vụ ép và giải quyết vấn đề dư thừa đường (nếu có xảy ra). Ông R.Xu-bai cũng cho rằng: Ở Việt Nam, cần thiết phải hỗ trợ chương trình sản xuất NLSH thông qua những chính sách ưu đãi nhằm đạt tính ổn định trong thời gian dài.
Hiện tại, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã cho nhập khẩu một số giống jatropha tốt trồng khảo nghiệm tại các vùng Tây Bắc, Ðông Bắc, Bắc Trung Bộ và duyên hải Nam Trung Bộ, đến năm 2015 trồng được 300 nghìn ha, chế biến khoảng 300 tấn dầu thô/năm. Ðây là loại cây trồng được đánh giá rất dễ tính, có phổ thích nghi rộng, có thể trồng ở vùng đất dốc nghèo kiệt với chu kỳ kinh tế 30 năm. Nếu sử dụng hợp lý đất hoang hóa, gò đồi, bạc màu để trồng cây jatropha phục vụ sản xuất NLSH thì lợi ích sẽ rất lớn. Tuy nhiên, phát triển NLSH gắn liền với quy hoạch phát triển vùng nguyên liệu, bảo đảm đầu ra tiêu thụ ổn định cho người nông dân, phù hợp với quy hoạch chiến lược phát triển đất nước. Do đó vấn đề quan trọng là phải có chương trình, quy hoạch cụ thể các vùng đất trồng cây nguyên liệu phục vụ sản xuất NLSH phát triển bền vững.
Xu thế phát triển NLSH
NLSH với ưu điểm nổi bật: khí thải của chúng ít độc hại hơn, hạn chế tác động gây biến đổi khí hậu đã được "chọn mặt gửi vàng" nhằm thay thế một phần hoặc toàn bộ nguồn nhiên liệu truyền thống từ dầu mỏ. Hiện nay trên thế giới, NLSH chủ yếu gồm hai dạng: ethanol sinh học và đi-ê-den sinh học. NLSH được sản xuất từ các nguyên liệu có nguồn gốc sinh học (động, thực vật) như ngũ cốc: bắp...; cây công nghiệp: mía, cây cọc rào...; chất béo của động vật: mỡ cá ba sa... Sử dụng NLSH so với xăng dầu sẽ giảm khoảng 70% khí CO2 và 30% khí độc hại do chúng chứa lượng lưu huỳnh cực nhỏ nên cháy sạch hơn. Riêng NLSH sản xuất từ mía đường giảm đến 89% khí CO2. Mặt khác, NLSH phân hủy sinh học nhanh, ít gây ô nhiễm nguồn nước và đất. Tiến sĩ Nguyễn Phú Cường, Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học công nghệ (Bộ Công thương) cho biết: Do là một dạng năng lượng tái tạo thân thiện với môi trường nên NLSH ít gây ô nhiễm môi trường hơn các loại nhiên liệu truyền thống khác. Một số loại chất thải, phụ phẩm (gỗ, dầu thải, phế thải nông nghiệp...) có thể được sử dụng làm nguyên liệu để sản xuất NLSH. Hơn thế nữa, để sản xuất NLSH cần có một lượng sinh khối lớn do đó việc thúc đẩy việc trồng các vùng cây nguyên liệu, góp phần phủ xanh đất trống, đồi núi trọc, chống xói mòn đất đai. Mặt khác, sử dụng NLSH khá thuận tiện, đơn giản, hạn chế thấp nhất chi phí thay thế hay cải tạo động cơ, giá thành lại thấp hơn các loại sản phẩm năng lượng từ nguồn nguyên liệu hóa thạch khác nên có tính hiệu quả cao.
Trong xu thế chung của thế giới, từ năm 2007, Chính phủ đã phê duyệt đề án Phát triển NLSH, một dạng năng lượng mới, tái tạo được để thay thế một phần nhiên liệu hóa thạch truyền thống, góp phần bảo đảm an ninh năng lượng và bảo vệ môi trường với mục tiêu đến năm 2015, sản lượng ethanol và dầu thực vật đạt 250 nghìn tấn, đáp ứng 1% nhu cầu xăng của cả nước; đến năm 2025 là 1,5 triệu tấn, đáp ứng 5% nhu cầu xăng của cả nước.
Tiềm năng phát triển NLSH
Mới đây, tại Phú Yên, Ban điều hành đề án của Chính phủ về phát triển NLSH do Bộ Công thương chủ trì tổ chức Hội thảo quốc tế về phát triển NLSH, các nhà khoa học đầu ngành về lĩnh vực này đều khẳng định: Vấn đề phát triển NLSH là xu thế tất yếu trong tương lai.
Hiện nay, nước ta đã có một số dự án sản xuất NLSH từ sắn, rỉ đường đang đầu tư như Nhà máy sản xuất ethanol có công suất 120 triệu lít/năm của Công ty cổ phần Ðồng Xanh được xây dựng tại Quảng Nam đã công bố lô sản phẩm đầu tiên sản xuất tại Việt Nam. Nhiều nhà máy khác đang trong giai đoạn thi công như Nhà máy sản xuất ethanol nhiên liệu Dung Quất của Công ty cổ phần nhiên liệu sinh học Dầu khí miền trung có công suất thiết kế 100 triệu lít/năm. Nhà máy sản xuất ethanol nhiên liệu Bình Phước của Tập đoàn Dầu khí quốc gia Việt Nam (PVN) liên doanh với ITOCHU (Nhật Bản), công suất 100 triệu lít/năm. Tại miền bắc, Công ty cổ phần Hóa dầu và NLSH Dầu khí thuộc PVN đã khởi công xây dựng nhà máy sản xuất nhiên liệu ethanol tại tỉnh Phú Thọ với công suất 100 nghìn m3/năm. Bên cạnh đó, nước ta cũng đã có hai nhà máy sản xuất đi-ê-den sinh học từ mỡ cá tại TP Cần Thơ và tỉnh An Giang với tổng công suất 80 tấn/ngày. Theo đánh giá của Bộ Công thương, ngành công nghiệp NLSH Việt Nam đang tăng tốc nhanh. Theo kế hoạch, đến năm 2011, cả nước sẽ có 5 nhà máy sản xuất ethanol nhiên liệu đi vào hoạt động với tổng công suất 365.000 tấn/năm đủ để pha chế 7,3 triệu tấn xăng E5, vượt chỉ tiêu của đề án Chính phủ đề ra.
Tiến sĩ Lê Việt Nga, thành viên Văn phòng Ban điều hành đề án phát triển NLSH, cho biết: Qua khảo sát thực tế tại Phú Yên và các tỉnh miền trung, có thể khẳng định rằng, vùng đất này có tiềm năng rất lớn và đầy đủ các điều kiện nói trên để có thể đầu tư sản xuất loại nhiên liệu sạch này với ba yếu tố "thiên thời, địa lợi, nhân hòa". Riêng tại Phú Yên đang sẵn có một vùng nguyên liệu rất dồi dào để phục vụ cho ngành công nghiệp NLSH. Ðó là mía, sắn, rỉ đường với diện tích và sản lượng lớn đủ sức để phục vụ một nhà máy có quy mô lớn. Bên cạnh đó, Phú Yên cũng như các tỉnh miền trung còn một số lớn diện tích đất nông nghiệp đồi núi cằn cỗi có thể phát triển những cây trồng làm nguyên liệu cho sản xuất NLSH như cây cao lương ngọt, cây cọc rào...
Một số doanh nghiệp trong tỉnh cũng đã nhận ra nguồn lợi từ sản xuất NLSH phục vụ cho sản xuất như Nhà máy đường Tuy Hòa, Nhà máy đường Sơn Hòa, Nhà máy tinh bột sắn Sông Hinh. Tổng Giám đốc Công ty TNHH công nghiệp KCP Việt Nam, R.Xu-bai cho biết: Công ty đang lập kế hoạch đầu tư Nhà máy sản xuất ethanol dự kiến đi vào sản xuất trong năm 2011, sử dụng nguyên liệu từ mật rỉ đường hoặc mía nước thứ 2 với độ brix thấp lấy từ khâu ép trong quá trình sản xuất đường. Hoạt động của nhà máy sản xuất ethanol trong vụ sản xuất đường sẽ giảm gánh nặng về vốn đầu tư, giảm bớt rủi ro một khi giá cả xuống thấp trong thời gian nghỉ vụ ép và giải quyết vấn đề dư thừa đường (nếu có xảy ra). Ông R.Xu-bai cũng cho rằng: Ở Việt Nam, cần thiết phải hỗ trợ chương trình sản xuất NLSH thông qua những chính sách ưu đãi nhằm đạt tính ổn định trong thời gian dài.
Hiện tại, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã cho nhập khẩu một số giống jatropha tốt trồng khảo nghiệm tại các vùng Tây Bắc, Ðông Bắc, Bắc Trung Bộ và duyên hải Nam Trung Bộ, đến năm 2015 trồng được 300 nghìn ha, chế biến khoảng 300 tấn dầu thô/năm. Ðây là loại cây trồng được đánh giá rất dễ tính, có phổ thích nghi rộng, có thể trồng ở vùng đất dốc nghèo kiệt với chu kỳ kinh tế 30 năm. Nếu sử dụng hợp lý đất hoang hóa, gò đồi, bạc màu để trồng cây jatropha phục vụ sản xuất NLSH thì lợi ích sẽ rất lớn. Tuy nhiên, phát triển NLSH gắn liền với quy hoạch phát triển vùng nguyên liệu, bảo đảm đầu ra tiêu thụ ổn định cho người nông dân, phù hợp với quy hoạch chiến lược phát triển đất nước. Do đó vấn đề quan trọng là phải có chương trình, quy hoạch cụ thể các vùng đất trồng cây nguyên liệu phục vụ sản xuất NLSH phát triển bền vững.
